ساعت اندازه گيری

ازجمله وسايل اندازه گيری که هم می تواند کار اندازه گيری و هم عمل کنترل را انجام دهد ساعت اندازه گيری است. اين وسايل کاربرد وسيعی در صنعت دارد ، از آن جمله:

خرید پایه ساعت اندازه گیری  خرید ساعت اندازه گیری

بررسی ساعت اندازه گیری ، انواع پایه ساعت اندازه گیری

١اندازه گيری و کنترل انواع طول، قطر، ارتفاع، ضخامت و …

٢کنترل و تنظيم ماشين های ابزار

٣تنظيم قطعات روی ماشين های ابزار

٤تنظيم ابزار روی ماشين های ابزار

٥کنترل قطعات و دستگاه ها در هنگام

مونتاژ، نصب و تعميرات

٦کنترل قالب ها و فيکسچرها

٧اندازه گيری و کنترل تولرانس های

اَبعادی و هندسی

٨اندازه گيری و کنترل قطعات خودرو

ويژگی های ساعت اندازه گیری

اندازه های کوچک را در مقياس بزرگ نشان می دهد.

نيروی دست اندازه گير روی اندازه گيری اثری ندارد.

حرارت دست به آن منتقل نمی شود

فاصله ی تقسيمات آن بزرگ تر است.

خواندن اندازه ها راحت تر است.

خطای چشمی کم تر است.

در برابر تغيير اندازه حساس است.

محدوديت های ساعت اندازه گیری

در برابر ضربه بسيار حساس و آسيب پذير است.

به تنهايی قابل استفاده نيست (نياز به نگه دارنده جهت نصب دارد).

قبل از استفاده نياز به تنظيم دارد.

گستره ی اندازه گيری آن محدود است.

مکانيزم عمل ساعت های اندازه گيری با سيستم چرخ دنده و اهرم کار می کند و مبنای درجه بندی آن مشخصات چرخ دنده،

اهرم و ميله های رابط در آن است.

ساعت های اندازه گيری عموماً با چهار عدد چرخ دنده با مشخصات زير طراحی و ساخته می شوند:

P ٠/٦٢٥mm

مقدار گام چرخ دنده ها P

تعداد دندانه ی چرخ دنده ها Z

ساختمان : ساعت اندازه گيری با مکانيزم چرخ دنده ای معمولاً از قسمت های زير تشکيل می شود

١بدنه ی اصلی که قسمت های مختلف ساعت روی آن سوار می شود.

٢صفحه ی پشت ساعت که زبانه ی سوراخ دار آن محل مخصوص بستن ساعت به نگه دارنده است.

٣ميله ی اندازه گيری که وظيفه ی انتقال اندازه را به چرخ دنده های داخلی به عهده دارد و قسمتی از آن که در داخل ساعت قراردارد دندانه دار است.

٤سر اندازه گير که برای تماس با قطعه ی کار پيش بينی شده و قابل تعويض است و به شکل عدسی، کروی، مخروطی، بشقابی،ميله ای و … ساخته می شود.

٥لاستيک گردگير برای جلوگيری از نفوذ گرد و غبار به داخل ساعت

٦راهنمای ميله اندازه گيری (غلاف)

٧انتهای ميله ی اندازه گيری

٨کلاهک انتهای ميله ی اندازه گيری که حالت محافظ برای انتهای ميله ی اندازه گيری را دارد.

٩طوقه ی متحرک

١٠شاخک های تولرانسی که روی طوقه ی متحرک نصب شده و نقش آن برای نشان دادن محدوده ی تولرانس قطعه ی روی ساعتشاخص است.

١١پيچ و زبانه ی محکم کننده ی طوقه ی متحرک

١٢صفحه ی شيشه ای ساعت که معمولاً از جنس تلق است

١٣صفحه ی مدرج بزرگ برای نشان دادناندازه های کوچک که متحرک است و با عقربه ی بزرگکار می کند.

١٤عقربه ی بزرگ برای نشان دادن اندازه هایکوچک که با صفحه ی بزرگ کار می کند.

١٥صفحه ی کوچک مدرج (دورشمار) کهاندازه های بزرگ را نشان می دهد. اين صفحه ثابتاست و با عقربه ی کوچک کار می کند.

١٦عقربه ی کوچک برای نشان دادن اندازه های بزرگ است که با صفحه ی کوچک کار می کند.

١٧چرخ دنده ها

١٨رابط ها

١٩فنرهای مارپيچ و حلزونی

٢٠اجزای آب بندی برای جلوگيری از نفوذ رطوبت و گرد و غبار به داخل ساعت

٢١تکيه گاه ها و راهنماها

٢٢پيچ ومهره های اتصال

٢٣ساير اجزا (که بر حسب مورد و توسط کارخانجات سازنده ساعت، روی آن پيش بينی می شود.)

محل های بستن ساعت : ساعت ها از دو محل به نگه دارنده بسته می شود:

١زبانه سوراخ دار صفحه پشت ساعت : اين زبانه مخصوص بستن ساعت به نگه دارنده می باشد.

٢محل گلويی غلاف راهنمای میله اندازه گیری

مشخصات ساعت های اندازه گيری

ساعت های اندازه گيری با قابليت تفکيک و گستره ی اندازه گيری مختلف، به شرح زير ساخته می شود:

الف) سری ميلی متری

١قابليت تفکيک: ساعت اندازه گيری ميلی متری معمولاً با قابليت تفکيک از ۰.۱ میلی متر تا ۰.۰۰۱ میلی متر ساخته می شوند .

البته نوع ديجيتالی آن ها عموماً با قابليت تفکيک ۰.۱ میلیمتر تا ۰.۰۰۱ میلی متر اخته می شوند.

٢گسترۀ اندازه گيری: گستره ی اندازه گيری ساعت ميلی متری به ۱۰۰ میلی متر می رسد.

ب ) سری اينچی

١قابليت تفکيک: ساعت اندازه گيری اينچی معمولاً با قابليت تفکيک از ۰.۰۰۱ نچ تا ۰.۰۰۰۱ اینچ ساخته می شود.

ساعت های دیجیتالی با قابلیت تفکیک ۰.۰۰۰۱ اینچ ساخته می شوند.

٢گسترۀ اندازه گيری: گستره ی اندازه گيری ساعت اينچی به ۴ اینچ می رسد.

توجه : قابليت تفکيک ساعت ها با گستره ی اندازه گيری آن ها نسبت عکس دارد، يعنی هرچه قابليت تفکيک ساعت بالاتر باشد(دقت آن بالاتر باشد) گستره ی اندازه گيری آن کم تر است.

نحوه درجه بندی : ساعت های اندازه گيری بر اساس مشخصات چرخ دنده ها، طول ميله ی اندازه گيری و تعداد تقسيمات صفحات بزرگ و کوچک درجه بندی می شوند و همان گونه که گفته شد، با قابليت تفکيک مختلفی ساخته می شوند. به طوری که قابليت تفکيک کوليس ها و ميکرومترها را پوشش می دهند. ذيلاً نمونه هايی از آن ها شرح داده می شود.

نگه دارنده های ساعت اندازه گيری : ساعت های اندازه گيری به تنهايی کاربرد نداشته و لازم است روی نگه دارنده مناسبسوار شوند تا قابل استفاده باشند. در اين خصوص انواع مختلفی از پايه ها ساخته شده و به بازار عرضه شده است از آن جمله:

٭ نگه دارندۀ ميله ای با پايۀ آهن ربايی : اين نوع پايه تشکيل شده است از پايه ، آهن ربا، کليد قطع و وصل آهنربا،ميله ی عمودی، ميله ی افقی و بند و بست ها که ساعت به آن بسته می شود

٭ نگه دارندۀ ميله ای مفصلی با پايۀ آهن ربايی :اين نوع نگه دارنده قابليت انعطاف پذيری بيش تری نسبت به نوع قبلدارد و دارای پايه ی آهن ربايی، ميله ی مفصلی، پيچ و بند و بست نگه دارنده ی ساعت است

٭ نگ هدارندۀ انعطا فپذير :از انعطا فپذيرترين نگ هدارند ههای ساعت است. اين وسيله تشکيل شده است از پايهی آه نربايی ، کليقطع و وصل، اهرم و بادامک تثبيت کننده ی موقعيت، استوان ههای سر مخروطی، کابل و بند و بس ت نگ هدارنده ی ساعت

نگه دارندۀ ميله ای با پايۀ چدنی :اين نوع نگه دارنده دارای پايه ی وزين چدنی ميله ها، بند و بست برای اتصالميله واتصال ساعت است و می تواند موقعيت مناسب و خوبی برای ساعت ايجاد نمايد

٭ نگه دارندۀ ميله ای با پايۀ شياردار : اين نوع نگه دارنده مانند نوع قبل می باشد با اين تفاوت که پايه ی آن دارای شيارشکل بوده و ميله ی عمودی ساعت می تواند در طول آن جابه جا شود

٭ نگه دارندۀ ثابت مجهز به صفحه صافی : اين نگه دارنده تشکيل شده از ميز مجهّز به سطح صاف فلزی جهت استقرارقطعه ی کار، ستون که کاملاً بر پايه عمود است و بند و بست نگه دارنده ی ساعت

٭ نگه دارندۀ ثابت مجهز به صفحه صافی شياردار : اين نگه دارنده با پايه ی سنگينی که دارد موقعيت آن ثابت و بدون لرزشو ارتعاش است. اين نگه دارنده تشکيل شده از پايه ی مجهّز به صفحه صافی، ستون و بند و بست نگه دارنده ی ساعت

٭ نگه دارندۀ ثابت مجهز به صفحه صافی گرانيتی : استفادهاز صفحه صافی گرانيتی برای اين نگه دارنده کاربرد از آن را نسبت به سايرنگه دارنده ها متمايز نموده و کاربرد آن برای آزمايشگاه های مترواوژی وکاليبراسيون مناسب شده است. اين نوع نگه دارنده از صفحه صافی گرانيتی،ستون و بند و بست ساعت تشکيل شده است

آماده سازی ساعت انداز هگيری برای انجام کار: همان طوری که قبلاً توضيح داده شد، برای استفاده از ساعت هایاندازه گيری لازم است قبل از استفاده، آن ها را تنظيم و آماده بهره برداری نماييم. لذا، بر حسب نوع استفاده اندازه گيری يا کنترل آن رامطابق زير آماده می کنيم:

الف ) آماده سازی و تنظيم ساعت برای اندازه گيری

١با توجه به ابعاد قطعات مورد اندازه گيری، ساعت اندازه گيری با قابليت تفکيک و گستره ی اندازه گيری مناسب انتخابمی کنيم.

٢ساعت اندازه گيری را روی نگه دارنده ی مناسب سوار می کنيم.

٣مجموعه را روی صفحه ی صافی قرار می دهيم.

٤سر ميله ی اندازه گيری ساعت روی صفحه صافی آورده شود، به گونه ای که اولاً بر صفحه صافیمماس باشد، ثانياً بر آن عمود

گردد و ثالثاً عقربه ی بزرگ ساعت به اندازه ی يک چهارم دور صفحه ی بزرگ تحت فشردگی قرار گيرد تا لقی بين چرخ دنده ها و خلاصیساعت گرفته شود.

۵با استفاده از طوقه ی متحرک، صفر صفحه ی بزرگ را زير عقربه ی بزرگ می آوريم.

٦به وسيله ی پيچ و زبانه ی مخصوص، طوقه ی متحرک را قفل می کنيم. با انجام مراحل فوق ساعت اندازه گيری برای کار اندازه گيری آماده است.

آماده سازی و تنظيم ساعت برای کنترل

١با توجه به دقت مورد نياز برای عمل کنترل ساعت اندازه گيری، با قابليت تفکيک مناسب انتخاب می کنيم.

٢ساعت اندازه گيری را روی نگه دارنده مناسب سوار می کنيم.

٣مجموعه را روی صفحه صافی قرار می دهيم.

٤بلوک سنجه (بلو ک سنجه در فصل هشتم شرح داده می شود) را، به ضخامت اندازه ی اسمی قطعات مورد کنترل، انتخاب

می کنيم.

٥بلوک سنجه را روی صفحه صافی می گذاريم.

٦سر ميله ی اندازه گيری ساعت روی بلوک سنجه آورده شود، به گونه ای که اولاً بر سطح بلوک سنجه مماس باشد، ثانياً بر آن

عمود گردد و ثالثاً عقربه ی بزرگ ساعت در حدود نصف گستره ی اندازه گيری ساعت تحت فشردگی قرار گيرد تا لقی بين چرخ دنده ها و

خلاصی ساعت گرفته شود و در عمليات کنترل بتوان اندازه های کم تر و يا بيش تر از تولرانس را به راحتی قرائت نمود.

٧با استفاده از طوقه ی متحرک صفر صفحه ی بزرگ را زير عقربه ی بزرگ می آوريم.

٨به وسيله ی پيچ و زبانه ی مخصوص طوقه ی متحرک را قفل می کنيم.

٩با استفاده از شاخک های تولرانسی مقدار تولرانس قطعه را در دو طرف صفر صفحه ی بزرگ ساعت قرار می دهيم.

١٠ موقعيت عقربه ی کوچک را يادداشت می کنيم.

۱۱طوقه متحرک را قفل می کنيم.

١٢بلوک سنجه را از زير ساعت اندازه گيری برمی داريم.

با انجام مراحل فوق، ساعت اندازه گيری برای کار کنترل آماده است.

اصول و قواعد اندازه گيری با ساعت اندازه گيری

١با توجه به مشخصات قطعات مورد اندازه گيری يا کنترل ساعت اندازه گيری مناسب انتخاب کنيد.

٢ساعت اندازه گيری انتخاب شده را تميز می کنيد.

٣با جابه جا کردن و حرکت دادن ميله ی اندازه گيری، از حساسيت ساعت اطمينان حاصل نماييد.

٤تعداد فواصل روی صفحه ی بزرگ ساعت را شمارش نموده و مقدار هر فاصله را مشخص کرده، مقدار آن را به خاطر بسپارید.

٥در شروع کار موقعيت عقربه ی کوچک (دورشمار) را به خاطر بسپاريد.

٦با توجه به نوع کار نگه دارند ه ی مناسب را انتخاب کنيد.

٧قبل از شروع کار، از سالم بودن مکانيزم آهن ربای پايه ی نگه دارنده اطمينان حاصل نماييد.

٨از سالم بودن بند و بست های نگه دارنده ساعت مطمئن شويد.

٩چنان چه از نگه دارنده ی انعطاف پذير (خرطومی) استفاده می کنيد، از سالم بودن کابل که در داخل استوانه های سر مخروطی

قرار دارد و به کمک دسته ی اهرمی موجب موقعيت دهی به نگه دارنده می شود اطمينان حاصل نماييد.

١٠پس از سوار کردن ساعت روی نگه دارنده ی انتخاب شده با موقعيت دادن به ساعت در جوانب و ارتفاع های مختلف، از

سالم بودن مجموعه اطمينان حاصل نماييد.

١١با توجه به نوع کار (اندازه گيری يا کنترل) ساعت را آماده و تنظيم کنيد.

١٢در هنگام تنظيم ساعت دقت کنيد که اولاً سر ميله ی اندازه گيری ساعت بر سطح کار مماس باشد. ثانياً بر آن نيز عمود باشد

و ثالثاً عقربه ی بزرگ ساعت تحت فشردگی قرار گيرد.

١٣در شروع کار، حتماً موقعيت عقربه ی کوچک (دورشمار) را به خاطر بسپاريد.

١٤مقادير صحيح را از روی صفحه ی کوچک (دورشمار) و اندازه های اعشاری (کوچک) را از روی صفحه ی بزرگ ساعت

بخوانيد.

١٥در استفاده از ساعت های اندازه گيری حساس، با توجه به اين که سر مفصلی ميله ی اندازه گيری می تواند ١٨٠ درجه جا به جا

گردد، سعی شود بهترين موقعيت به لحاظ دقت و کم کردن خطا را انتخاب و ميله در آن موقعيت تنظيم شود.

١٦با توجه به اين که ساعت های اندازه گيریِ حساس، دارای گستره ی اندازه گيری کم (حدود يک ميلی متر) هستند و فاقد صفحه ی

دور شمارند لذا بايد در خواندن آن دقت نمود تا اشتباهی در تعداد دور رخ ندهد.

١٧از وارد نمودن هر نوع ضربه به ساعت جداً خودداری شود.

١٨پيچ قفل طوقه ی متحرک به ميزانی سفت شود که رزوه های آن تحت اثر تنش قرار نگيرند و فقط در اثراصطکاک بين دوسطح سفت شوند.

انواع ساعت های اندازه گيری

ساعت های اندازه گيری دارای انواع مختلفی بوده که می توان از آن ها برای عمليات اندازه گيری انواع ابعاد و کنترل قطعاتاستفاده نمود، ذيلاً پاره ای از آن ها شرح داده می شود.

ساعت کنترل (ساعت اندازه گيری حساس) : اين نوع ساعت اندازه گيری که مخصوص عمليات کنترل است فاقد صفحه ی دورشمار (صفحه ی مدرج کوچک) است و گستره ی اندازه گيری آن نيز محدود و کم است. به اين ساعت اندازه گيری ساعت شيطانکی نيزگفته می شود. روش درجه بندی و خواندن آن مانند ساعت اندازه گيری معمولی است از آن جا که اين نوع ساعت مخصوص عمل کنترل است لذا قبل از استفاده بايد مطابق قاعده ای که قبلاً ذکر شد، تنظيم گردد.

ضخامت سنج ساعتی : از ضخامت سنج ساعتی برای اندازه گيری ضخامت سيم ها، ميله ها، ورق ها و صفحات فلزی و غير فلزیاستفاده می شود. از آن جا که سطح فکّين آن تخت و پهن است لذا استفاده از اين وسيله برای اندازه گيری قطعات نرم مناسب است.

روش درجه بندی و خواندن آن مانند ساعت اندازه گيری است

عمق سنج ساعتی : نوع ديگری از ساعت اندازه گير است که از آن برای اندازه گيری عمق و ارتفاع قطعات استفاده می شود.

اين وسيله به يک سری ميله های اندازه گيری مجهّز می باشد و با سوار کردن ميله ها روی آن، می توان عمق و يا طول قطعات را اندازهگرفت. لازم به يادآوری است با توجه به اندازه ی مورد نظر، ميله با طول مناسب انتخاب و روی آن سوار می شود. اين وسيله قبل ازاستفاده لازم است برای اندازه ی مورد نظر آماده و تنظيم شود

ساعت های اندازه گيری ديجيتالی : ساعت های اندازه گيری با مکانيزم ديجيتالی نيز درطرح های مختلف ساخته می شوند

داخل سنج ساعتی : يکی از بهترين وسايل کنترل قطر داخلی استوانه ها، داخل سنج ساعتیاست. اين وسيله در چهار نقطه با سطح کار تماس داشته و خطای محوری در اندازه گيری کممی شود. با توجه به دسته بلند امکان اندازه گيری و کنترل قطر در ارتفاع های مختلف سيلندرها وجوددارد. داخل سنج ساعتی مجهّز به يک سری ميله های اندازه گيری است که بر حسب مورد روی آنسوار می شود. اين وسيله قبل از استفاده لازم است برای اندازه ی خاصی تنظيم گردد.عمل تنظيم رامی توان به وسيله ی ميکرومتر، بلوک سنجه به همراه متعلقات مربوطه و يا رينگ استاندارد انجام داد.

ساعت اندازه گیری ارائه شده در آذرصنعت

نكات ايمنی و حفاظتی
۱- ساعت های اندازه گیری در برابر ضربه بسیار حساس اند . بنابراین، از وارد کردن هرگونه ضربه بهآن ها جدا خودداری شود.
۲- پس از اتمام کار چنان چه ساعت اندازه گیری به همراه نگه دارنده مربوطه بایگانی می شود. محور میله ی اندازه گیری با میله عموی نگه دارنده موازی و سر اندازه گیری رو به پایین قرار داشته باشد.
۳- ساعت های اندازه گیری که بدون نگه دارنده بایگانی و نگه داری می شوند، حتما در جعبه مخصوص رار گرفته و نگه داری شوند و از نگه داری آن ها به صورت بدون جعبه مخصوص جدا خودداری شود.
۴- در هنگام اندازه گیری سطوح شیب دار ، ساعت در بالاترین محل سطح شیبدار تنظیم و فشرده شود تا حرکت آن سیر نزولی داشته باشد و از احتمال فشرده شدن زیاد آن در حرکت صعودی جلوگیری شود.
۵- از سفت کردن زیاد پیچ و زبانه ی طوقه ی ساعت جدا خودداری شود.
۶- شاخک ای تلرانسی آن روان حرکت کند و همیشه جدای از هم باشند .
۷- از دست کاری و تعمیر ساعت چنان چه اطلاع و مهارت ندارید ، حدا خودداری کنید.
۸- برای بستن از محل زبانه سوراخ دار پشت ساعت استفاده شود .